PRIAPUS

I.

PRIAPUS

Liberi patris et Veneris fil. quem superstitiosa antiquitas hortorum praesidem credidit, addo et portuum. Leonidas vetus poeta:

Ταῦθ᾿ ὁ Πρίηπος ἐγὼν ἐπιτέλλομαι ὁ λιμενίτης.

De quo vide Voss. de Idol. l. 2. c. 7. et Dempster. ad Rosin. l. 2. c. 20. Idem et Lampsacenus dicehatur, a Lampsaco, non ignobili Troadis urbe, ad Hellespontum sita, in qua et natus creditur. Ferunt enim, Venerem Liberi patris amore captam, ei ex India redeunti obviam prodiisse, coronamque illi ex rubenti rosâ, tum primum ex sanguine suo enatâ obtulisse, eâque illum coronatum, tamquam sponsum suum sequi se iussisse. Verum cum ex illius concubitu gravidam sese et partui vicinam animadverteret, Lampsacum sese contulit, ut ibi partus tempus exspectaret. Iuno interim Zelotypiâ exagitata, cum se parturienti opem ferre simularet, peractâ prius incantatione, deinde et uterô eius contractô fetum eius cum ceteris omnibus partibus deformem; tum praegandi pene dehonestatum reddidit. Quem cum mater recens natum vidisset, pudore affecta pro neglecto habuit, Lampsacique reliquit. Verum cum postea adultus Lampsacenis mulieribus nimium gratus esset, a civibus eiectum ferunt. Ob quam rem, quum nescio quô malô postea premerentur, templa ei et sacra constituerunt, factusque etiam hortorum Deus est. Immolabant ei asinum, quod cum olim in festo Magnae matris, ad quod omnes Dii convenerant, epulisque satiati noctem lusibus ducebant, Lotidi nymphae, sive, ut aliis placet, Vestae humi dormienti vim inferre conaretur, intem pestivô asini, quô Silenus vehebatur, clamore excitata Virgo, manu eumreiecerit, magnô omnium, qui aderant, risu. Ovid. l. 1. Fast. Hyginus vero tradit, od id Lampsacenos asinum ei immolare consuevisse, quod ab eo, cum de magnitudine pudendi certarent, superatus videretur. Vide Diodor. Sic. l. 5. Ceterum Priapus recens est Deus, et ab Hesiodo ignoratus. Fulgentius inter Semones collocat, et caelô receptum nondum esse perhibet, propter ten vitatem meritorum. Athenaeus ait esse Dionysium, l. 1. Τιμᾶται παρὰ Λαμψακηνοῖς ὁ Πρίαπος, ὀ αὐτὸς ὢν τῷ Διο ύσῳ, ἐξ ἐπιθέτου καλούμενος οὔτως, ὡς Θριάμβος καὶ Διθύραμβος. Giraldus tantum Bacchi comitem esse tradit. Priapus (ut ait Theocriti Schol. in Idyl. α) παῤ ἐνίους ὁ αὐτός ἐςτι τῶ Διονύσῳ, ἐκ τῆς ἐτυμολογίας γὰρ φαίνεται. Ε᾿ςτὶ γὰρ οἷον ἢ Βριήπυος, διὰ τὰς εν ταῖς Βακχείαις καὶ μέθαις ἐκβοήσεις, ἤ Πρίηπος ὁ προιέμενος τὸ σπέρμα: Virg. Eclog. 7. v. 33.

Sinum lactis, haec tibi liba Priape quotannis

Exspectare sat est; custos es pauperis borti.

Idem, Georg. l. 4. v. 110.

Et custos furum atque avium, cum falce saligna,

Helle spontiaci servet tutela Priapi.

Horat. l. 1. Serm. Sat. 8. v. 1.

Olim truncus eram ficulnus, inutile lignum;

Cum faber incertus, scamnum, saceretne Priapum,

Maluit esse Deum. Deus inde ego furum aviumque

Maxima formido.

Tibullus, l. 1. el. 1. v. 17.

Pomosisque ruber custos ponatur in hortis,

Terreat ut saevas falce Priapus aves.

Vide Martial. l. 6. Epigr. 49. et l. 8. Epigr. 40. Nic. Lloydius. Si qua vero subsit HIstoria, facile credi potest, uti Tarquinii Romae pulsi sunt, ob vitiatam Lucretiam; ita quoque virum quempiam Prin cipem in exilium esse actum, ob foedas libidines, quibus salacissimo Priapo visum fuit comparari. Sed enim non eiusmodi potuisset conferri Priapo, nisi antea hic pro Deo sic cultus fuisset. Sic autem cultus est antiquissimis iam temporibus, sub nomine Baal-Phegor, ab Arabiae populis Moabitis atque Midianitis, Numer. c. 25. v. 2. 3. 6. quô nomine certum est Solem fuisse adoratum; cum et Priapi nomine Sol venerationem in venerit: quorum utrumque veteres habent Auctores. De priori ita Hieronym. in Os. l. 2. c. 9. Beelphegor, idolum Moabit arum, quem nos Priapum possumus appellare. Vide eundem. l. 1. contra Iovinian. et Isidor. Origin. l. 8. c. 11. Posterius quod attinet, variis id argumentis astrui potest. Namque Orpheus seu Onomacritus Hymnis seu Initiis eum πρωτόγονον celebrat vocatque μέγαν Αιθερίπλαγκτον, item παμφαὲς ἔρνος: ac mox de eodem subiungit,

—— —— —— Κατὰ κόσμον

Λαμπρὸν ἄγων φάος ἁγνὸν, ἀφ᾿ οὖ ςθε φάνητα κικλήσκαι

Η᾿δὲ Πρίηπον ἄνακτα

—— —— —— Per mundum

Emicantem ducens lucem, a qua te Phaneta voco,

Atque Priapum Regem.

Postea dicitur et πολύσπορος. quemadmodum Πρίηπον Gram matici dictum aiunt, quasi προιέμενον τὸ σπέρμα, quod optime soli, unde vis omnis seminatrix, convenit. Idem eô confirmatur, quod Priapus idem ac Aegyptiorum Horus, isautem idem ac Sol, Suidae : e quo etiam cognoscimus, cur Priapus, h. e. Horus sive Sol, manu unâ sceptrum, altera rubentem illum ac pedalem teneat

fascinum, ut alia omittam. Sic igitur Baalphegor sive Priapus, nihil aliud fuerit, quam seu Naturae, seu Caeli, seu Solis vis generatrix, caelitus sese diffundens per universum Orbem, maximeque sese exserens, tum in plantis, unde et in hortis simulacrum Priapi constitui solitum: tum in animalibus, etiam hominibus; Unde nupturae ad Mutinum Titinum, cui aedes ad murum Mustellinum in Veliis fuit teste Festô, olim deducebantur, ut a Nurnine generationis Praeside, post foedos quosdam ritus, vim et ipsae generandi adipiscerentur. Vide Arnob. l. 4. Augustin. de Civ. Dei l. 4. c. 11. Lactantium, l. 1. c. 20. Origenem, Numer. Homil. 20. etc. Sacra quoque et figura utriusque foedissima conveniebant: putanturque eadem fuisse, quibus praereat Maacha, mater Regis Asa: qui eam ab hoc removit officio ac Numinis illius turpissimi simulacrum combussit, cineresque proiecit in torrentem Chedron, 1. Regum c. 15. v. 13. et 2. Paralipom. c. 15. v. 16. Vide Hieronym. loc. cit. Nec obstat huic sententiae, quod Athenaeus, Priapum non Apollinem esse ait, sed Bacchum l. 1. Namque non Priapus modo, sed et Bacchus quoque, idem est ac Sol. Sed Priapum quando vocarent; universe spectabant generationem omnium rerum, maximeque plantarum et animantium, cum vero Bacchum nominarent, particulatim attendebant maturationem liquoris in vitibus, sive uvarum et vini productionem. Vide Gerh. Ioh. Voss. de Idolol. l. 2. c. 7. toto. Nec vero rusticum tantum hoc Numen, sed et marinum, navigationibus praepositum fuisse, ex Leonida patet Anthol. l. 1. c. 56. Epigramm. 4.

Ταῦθ᾿ ὁ Πρίηπος ἐγὼν ἐπιτέλλομαι ὁ λιμενίτης..

Haec Priapus ego impero, portubus praefectus,

Quod confirmat Antipater Sidonius, et Marcus Argentarius, vetus itidem Epigrammatophorus. Unde a Satyro Thyillo antiquo Poeta λιμενορμίτη; et λιμένων δαίμων: ab Archia πόρου φύλαξ, a Theaeteto ὁρμοδοτὴρ vocatur: cui arae, ceu littorali Deo, i. e. Portumno aut Neptuno, erigi solebant: Agathiâ Scholasticô teste,

Ἐνορμίταο παραὶ βωμοῖσι Πριήπου. Portuum Praefecti in aris Priapi etc.

Verum communiori Poetarum sententiâ, Hortorum reique rusticae Praeses fuit: Hinc λαχάνων φύλαξ Perito, Anthol. c. 12. Epigr. 88. ξηρῶν κληματίδων φύλαξ, Luciano, φυλακὴν σύκων ἔχων, Argentario; φυτὰ ῥυέμενος, Antistio dicitur. Vide Thom. Dempster. Paralipom. in Rosini Antiqq. l. 2. c. 20. Nec tamen, quae de navigatione diximus, non Soli quoque facile aptabuntur. EPITHETA VARIA PRIAPI. Baal phegor: apud Moabitas ac Midianitas dictus est. Bacchus. apud Athenaeum. Κληματίδων ξηρῶν φύλαξ, i. e. Palmitum aridorum custos, Lucian. Λαχάνων φύλαξ, i. e. olerum custos, Anthol. Διμενίτης, λιμενορμίτης, λιμένων Δαίμων, Portuum Praeses ac Genius, Poetis. Mutinus, cuius fascino insidere, ut conciperent feminae olim cogebantur. Phanes, a φαίνω, luceo, quod Solis proprium. Φυτὰ ῤυόμενος, i. e. frutices servans, Poetis. Πόρου φύλαξ, i. e. transitûs Custos. Iisd. Res turpis seu turpicula, quae e collo pueris suspendebatur olim ad Caprimulgum, Striges et Sagas abigendas. Cuiusmodi Fascinum ex aere e Musaeo Parentis exhibet Casp. Bartholinus: ut et alios ex lapide Lazuro, corallio, crystallo Laur. Pignorius in Mensa Isiaca. Titinus, vide Festum et Augustin. loc. cit.

II.

PRIAPUS

cognomen Gordiani Iunioris per convitium a vulgo detortum, ex Priamus, ut ibi vidimus. Apud Iuvenalem, Sat. 2. v. 95. Priapus vitreus, poculum est in obscenam figuram formatum; cuiusmodi poculis quibibebant, Drillopotas, ex δρίλλη, verpa, et πίνω, bibo, dictos esse, Scholiastes eius notat. In Histor. Australi A. C. 1289. machina bellica hôc nomine occurrit, an quod rotis aptata, partis, quâ viri sunt, speciem referret, uti canones hodierni; an quia Gallica vox engin, pro membro viri et machina, vulgo usurpatur, unde vox Ingenium, de qua supra, uti de Priapis marinis, Voss. de Idolol. l. 4. c. 12.